Πως το μαγείρεμα επηρεάζει τη διατροφική αξία των τροφίμων…
Το μαγείρεμα ή η αναθέρμανση των τροφίμων μπορεί να μειώσει τη διατροφική τους αξία, καθώς κάποιες βιταμίνες καταστρέφονται με τη θέρμανση. Το πρόβλημα επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο καθώς το μαγείρεμα μέσα σε νερό ή άλλα υγρά (βράσιμο) έχει ως αποτέλεσμα την διαφυγή θρεπτικών ουσιών προς το νερό – υγρό μαγειρέματος.
Κάποια θρεπτικά συστατικά είναι περισσότερο επιρρεπή από κάποια άλλα. Το ασβέστιο είναι ανθεκτικό, ενώ η βιταμίνη C, το φυλικό και το κάλιο είναι αρκετά εύθραυστα. Διαφορετικοί τρόποι μαγειρέματος έχουν διαφορετική επίδραση στην θρεπτική σύνθεση των τροφίμων. Ως γενικό κανόνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα ιχνοστοιχεία είναι ανθεκτικά. Πράγματι η ξηρή θέρμανση όπως το ψήσιμο ή ο φούρνος σπάνια επηρεάζει την περιεκτικότητα σε ιχνοστοιχεία. Οι βιταμίνες από την άλλη, φαίνεται να τα καταφέρνουν καλύτερα στην υγρή θέρμανση (βράσιμο πχ), απ΄ότι στην ξηρή, μάλλον επειδή οι χρόνοι μαγειρέματος είναι μικρότεροι.
Μία μεγάλη ωμή πατάτα για παράδειγμα περιέχει αξιοπρεπή ποσότητα ασβεστίου και βιταμίνης C. Αν την ψήσετε το περιεχόμενο σε ασβέστιο θα παραμείνει σταθερό αλλά θα χαθεί περίπου το 60% της βιταμίνης. Αν αντί να την ψήσουμε την βράσουμε, τότε θα χάσουμε τη μισή βιταμίνη και επιπρόσθετα θα χάσουμε και τα 3/4 του ασβεστίου.
Αυτό συμβαίνει γιατί όταν μαγειρεύουμε τα τρόφιμα σε νερό ή άλλα υγρά, τόσο οι βιταμίνες όσο και τα ιχνοστοιχεία μεταναστεύουν στο υγρό. Αυτό μπορούμε έως ένα βαθμό να το αποφύγουμε, αν βέβαια καταναλώνουμε και το υγρό μαγειρέματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι σούπες, όπου συγκρατούν ένα μεγάλο μέρος από τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων.
- ΒΡΑΣΙΜΟ: Μην μαγειρεύετε τα τρόφιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα και μην πετάτε το υγρό μαγειρέματος.
ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ ΣΕ ΑΤΜΟ: Είναι καλός τρόπος για να διατηρούνται τα θρεπτικά συστατικά αφού ελαχιστοποιείται η επαφή με το νερό. Αναθερμάνετε τα φαγητά σε φούρνο μικροκυμάτων (όπου είναι εφικτό).
ΤΡΩΤΕ ΩΜΑ: Προτιμήστε τα φρούτα και τα λαχανικά να καταναλώνονται ωμά ώστε να διατηρήσουν την μεγαλύτερη δυνατή συγκέντρωση βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Προσοχή βέβαια να είναι φρέσκα και μην έχουν διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μη αποδεκτές συνθήκες συντήρησης (φρούτα διατηρημένα για καιρό σε ψυγεία, ή εκτεθειμένα στον ήλιο.
Πως το μαγείρεμα επηρεάζει τα θρεπτικά συστατικά Nutrient Heat Air Water Fat Vitamin A X X Vitamin D X Vitamin E X X X Vitamin C X X X Thiamin X X Riboflavin X Vitamin B6 X X X Folate X X Vitamin B12 X X Biotin X Pantothenic acid X Potassium X Επιγραμματικά για να διατηρηθούν οι βιταμίνες Α, Ε & D πρέπει να μαγειρεύουμε με λίγο λάδι (πχ μη τηγανίζετε με πολύ λάδι το συκώτι). Οι ίδιες μέθοδοι που εφαρμόζονται για τη διατήρηση των πρωτεϊνών στο κρέας αρμόζουν και για τη διατήρηση των βιταμινών του συμπλέγματος Β οι οποίες μεταναστεύουν στο υγρό μαγειρέματος, άρα η κατανάλωσή του μειώνει τις απώλειες. Μην σουρώνετε τα δημητριακά (εκτός και αν αναφέρεται στις οδηγίες) διότι χάνεται έτσι μέρος των θρεπτικών στοιχείων (πχ το 25% θειαμίνης από το ρύζι). Για να μειωθεί η απώλεια της βιταμίνης C από τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να μαγειρεύουμε με την ελάχιστη δυνατή ποσότητα νερού. Αν μαγειρέψουμε 1 φλ λάχανο σε 4φλ νερό, θα χάσουμε το 90% της βιταμίνης. Αν αντιστρέψουμε την αναλογία θα γλιτώσουμε περισσότερο από το 50% της βιταμίνης. Σερβίρετε τα λαχανικά γρήγορα μετά το μαγείρεμα. Αν τα διατηρήσετε στο ψυγείο για περισσότερο από 24 ώρες θα χάσουν πάνω από 25% της βιταμίνης. Επίσης τα ριζώδη λαχανικά (καρότα, πατάτες) τα οποία ψήνονται ή βράζονται ολόκληρα, διατηρούν περίπου 65% της βιταμίνης C.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι συγκεκριμένοι τρόποι μαγειρέματος, εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία λόγω παραγωγής συγκεκριμένων επικίνδυνων χημικών ουσιών. Έτσι κατά την διαδικασία του ψησιματος – grill των κρεάτων στα κάρβουνα παράγονται ετεροκυκλικές αμίνες και πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, οι οποίες ουσίες έχουν ενοχοποιηθεί ως καρκινογόνες. Για να μειωθούν οι ποσότητες των ουσιών αυτών θα πρέπει να 1) προτιμάμε κρέατα με λίγο λίπος (καθώς οι επικίνδυνοι υδρογονανθρακες παράγονται όταν το λίπος και οι χυμοί από το μαγείρεμα του κρέατος στη σχάρα πέφτουν στάγδην πάνω στην πηγή θερμότητας), 2) να μαρινάρουμε τα κρέατα έστω και για λίγα λεπτά, 3) να ψήνουμε σε μικρότερες θερμοκρασίες, 4) να αποφεύγουμε τη δημιουργία φλόγας και 5) να μην παραψήνουμε τα τρόφιμα.
Επίσης ένας ακόμη σοβαρός καρκινογόνος παράγοντας έχει αναγνωριστεί και παράγεται κατά το τηγάνισμα αμυλούχων τροφίμων όπως η πατάτα κατά το τηγάνισμα. Ο σχηματισμός του ακρυλαμιδίου στα τρόφιμα προκαλείται ως αποτέλεσμα μιας αντίδρασης γνωστής ως αντίδραση Maillard, η οποία είναι μια χημική αντίδραση μεταξύ ενός αμινοξέος
(δομικό συστατικών των πρωτεϊνών) και ενός σακχάρου, όπως είναι η γλυκόζη, η φρουκτόζη ή η λακτόζη. Για να αποφύγουμε την ουσία αυτή μπορούμε 1) να τηγανίζουμε πάντα με ελαιόλαδο και όχι πολλές φορές, 2) να μην αποθηκεύουμε τις πατάτες στο ψυγείο καθώς έτσι αυξάνει η περιέκτικότητά τους σε σάκχαρα, 3) πριν το τηγάνισμα μπορούμε να ζεματίσουμε τις πατάτες, ή να τις βάλουμε πριν το τηγάνισμα σε κρύο νερό για 30 λεπτά, 4) να μην καταναλώνουμε τα πολύ σκούρα τμήματα της πατάτας ούτε να τις παρατηγανίζουμε.
- http://www.quickanddirtytips.com/health-fitness/healthy-eating/how-cooking-affects-nutrients?page=1
http://www.dummies.com/how-to/content/preserving-nutrients-when-cooking-foods.html
http://nutritiondata.self.com/topics/processing
http://www.arcadiaportal.gr/news/ugieino-psisimo-sta-karbouna
http://www.matrix24.gr/2014/08/pos-na-tiganizete-tis-patates-gia-na-min-ine-karkinogones/