Είναι γεγoνός ότι οι συνήθειες και παραδόσεις μας τα Χριστούγεννα είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το γιορτινό τραπέζι. Η γεμιστή γαλοπούλα, το ψητό χοιρινό, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, οι δίπλες, βρίσκονται παντού και  αποτελούν μέρος του τελετουργικού της ατμόσφαιρας  των εορτών. Η περίοδος των Χριστουγέννων είναι τόσο συνδεδεμένη με το φαγητό που αποτελεί πλέον «παράδοση» ακόμη και η πρόσληψη βάρους την περίοδο αυτή. Παράλληλα, τυχόν αποχή από την κατανάλωση αυτών των εδεσμάτων εκλαμβάνεται από πολλούς ως αποχή από το εορταστικό κλίμα. Επίσης, αρκετοί από εμάς είχαν μια δύσκολη χρονιά και ενδεχομένως θεωρούν ότι τα Χριστούγεννα είναι μια περίοδος χαλάρωσης και ανταμοιβής για τις δυσκολίες της περιόδου που πέρασε.

Εύλογα αναρωτιέται κάποιος λοιπόν  για το ποια είναι η αξία διατροφικών  οδηγιών κατά τη διάρκεια των εορτών; γιατί να χρειάζονται ιδιαίτερες οδηγίες για μια περίοδο που ουσιαστικά διαρκεί λίγες μόνο ημέρες; Μπορεί κάποιος να ακολουθήσει δίαιτα μέσα στις γιορτές ή είναι λογικό να δοθούν συμβουλές που δε θα ακολουθήσει κανείς;

Οι διατροφικές οδηγίες που δίδονται, δεν έχουν σαν στόχο ούτε την απώλεια βάρους, ούτε την αλλοίωση της συμβολικής αξίας του φαγητού ή ακόμη και της γεύσης του προτείνοντας  συστατικά ποιο υγιεινά ή χαμηλών λιπαρών,  αποτελούν όμως  προληπτικό μέτρο  ενάντια στους κινδύνους που προέρχονται από την χαλάρωση στις εορτές και που ασυνείδητα θα μας ακολουθήσουν και στην περιόδο μετά. Αν αποδεχόμαστε δηλαδή ότι τα Χριστούγεννα είναι μια ιδιαίτερη περίοδος, με λιγότερους κανόνες σε ότι αφορά το πόσο αυστηροί είμαστε απέναντι στον εαυτό μας, κινδυνεύουμε λόγο χαλάρωσης ή παρόρμησης να χάσουμε τον έλεγχο και στην περίοδο μετά.

Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι έρευνες έχουν δείξει ότι όταν τρώμε παρουσία άλλων, η ποσότητα της τροφής που καταναλώνουμε αυξάνεται κατά 44 % από όταν είμαστε μόνοι ή με την συνηθισμένη μας παρέα. Σίγουρα όλοι μας βρίσκουμε νοστιμότατο το φαγητό και το κρασί που το συνοδεύει, δεν φτάνουμε όμως όλοι στο σημείο να τρώμε ασταμάτητα και να χάνουμε τον έλεγχο δίχως να αντιληφθούμε το αίσθημα του κορεσμού. 

Το πρόβλημά είναι στο πώς αντιλαμβανόμαστε τα γιορτινά γεύματα ή τις εξόδους φαγητού με τους φίλους ή τους συγγενείς μας. Μην ξεχνάτε ότι ο σκοπός αυτών των συναντήσεων δεν είναι το φαγητό, αλλά η ευκαιρία να δούμε και να μιλήσουμε με τους φίλους και συγγενείς μας. Δεν θα μας παρεξηγήσει κανείς αν δεν γεμίσουμε το πιάτο μας 2 και 3 φορές. Η ευχάριστη βραδιά και η γαλήνη που αναζητάμε δεν θα έρθει με ένα υπερθερμιδικό χωρίς έλεγχο γεύμα, αλλά με την ατμόσφαιρα που το συνοδεύει.

Υπάρχει επίσης και μία διαφορετικού τύπου συμπεριφορά, πιο σπάνια και συνήθως αφορά τα άτομα που βρίσκονται ήδη σε δίαιτα την περίοδο πριν τις γιορτές. Η πληθώρα των εδεσμάτων δημιουργεί σύγχυση και ο πειρασμός μέσα στο γενικότερο εορταστικό κλίμα πολλαπλασιάζεται. Η ακραία συμπεριφορά που παρατηρείται έχει να κάνει με την αυτοσυγκρατηση και την άρνηση να φάει κάποιος συνηδειτά. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η υπερβολική αυτοσυγκράτηση λειτουργεί καταπιεστικά. Τα άτομα αυτά κινδυνεύουν να πέσουν στην παγίδα του «όλα ή τίποτα». Μόλις παραβιάσουν τους κανόνες που έχουν θέσει στην διατροφή τους, είναι ικανοί να φτάσουν στην υπερβολή, να σκεφτούν «έφαγα ένα γλυκό, τα κατέστρεψα όλα. Τώρα δεν έχει νόημα να συνεχίσω την δίαιτα μου.» Μην ξεχνάτε ότι τρώγοντας εκτός προγράμματος μία ή δύο ημέρες, δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι χάλασε η δίαιτα μας. Χρειάζεται αυτοσυγκράτηση και όχι καταπίεση του εαυτού μας. Χρειάζεται προγραμματισμός ώστε να μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά καταστάσεις που θα μας οδηγούσαν στις συμπεριφορές αυτές. Όταν βρισκόμαστε σε γεύματα που δεν μπορούμε να επιλέξουμε το φαγητό μας, καταναλώνουμε με μέτρο, τρώμε πρώτα την σαλάτα και γεμίζουμε το πιάτο μας  από την αρχή με όλα οσα θα θέλαμε να δοκιμάσουμε. Μην αγνοείτε το αίσθημα του κορεσμού από το στομάχι σας και όχι από το μάτι, γιατί το μάτι δεν χορταίνει.

Το πιο ορθό λοιπόν είναι να θέσουμε για τις γιορτές ρεαλιστικούς στόχους οι οποίοι δίχως να αλλοιώνουν τη συμβολική αξία του φαγητού θα μας κρατήσουν σε εγρήγορση και συνεπείς στην διατήρηση των υγιεινών μας συνηθειών.

Κάνοντας λοιπόν αυτή την  αναγκαία εισαγωγή θα σας παραθέσω εν συνεχεία μερικές διατροφικές πρακτικές συμβουλές που συμβαδίζουν με το πνεύμα των εορτών.

1. Μην ξεχνάτε το πρωινό. Η παράληψη του οδηγεί σε υπερβολική πρόσληψη τροφής αργότερα μέσα στην ημέρα, απώλεια του ελέγχου πάνω στην ποσότητα και την ποιότητα των τροφών που καταναλώνονται και λανθασμένα μηνύματα κορεσμού. Εξάλλου έχει αποδειχθεί ότι η λήψη πρωινού βοηθάει στην προσπάθεια απώλειας κιλών, αλλά και στη διατήρηση τους.
2. Πίνετε άφθονα υγρά. Όταν κάποιος είναι καλά ενυδατωμένος πριν από ένα ‘μεγάλο τραπέζι’ μπορεί να πετύχει γρηγορότερα αίσθημα πληρότητας.
3. Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ πριν από ένα μεγάλο γεύμα διότι προκαλεί μείωση του σακχάρου του αίματος και αφυδάτωση που οδηγεί σε αύξηση της όρεξης και «τσιμπολόγημα». Το ποτό να καταναλώνεται κατά προτίμηση συνοδεία φαγητού.  
4. Σε περίπτωση ‘μεγάλου βραδινού γεύματος’ προτιμήστε  την ίδια μέρα το μεσημέρι να φάτε ελαφρά.
5. Αν μας καλέσουν για δείπνο δεν πάμε  νηστικοί. Φροντίζουμε να  έχουμε φάει κάτι από πριν ώστε να μειωθεί όχι τόσο η όρεξή μας, αλλά η βουλιμική μας τάση.
6. Πώς πρέπει να είναι το  πιάτο σε ένα μεγάλο γεύμα:

-το μισό πιάτο καλό είναι να περιλαμβάνει την σαλάτα μας  (αν θέλετε να είστε περισσότερο σχολαστικοί μπορείτε να αφαιρείτε ή να αποφεύγετε ντρέσινγκ με βάση τη μαγιονέζα για παράδειγμα),

-το κρέας καλό είναι να καταλαμβάνει το ¼ του πιάτου. Η μερίδα ας μην ξεπερνάει το μέγεθος της παλάμης μας. Προτιμούμε άλιπα κομμάτια (χωρίς πέτσα, στήθος),

-στο υπόλοιπο ¼ του πιάτου μπορούμε να προσθέσουμε πηγές αμύλου (ρύζι, πατάτα, μακαρόνια) και διάφορα μικρά κομμάτια από ορεκτικά ( πίτες, τυριά κα),

-αν θέλουμε να συνεχίσουμε το φαγητό, συμβουλή είναι να ξαναγεμίσουμε περίπου το μισό πιάτο με σαλάτα και μισή παλάμη κρέας.

7. Γλυκά : Τα γλυκά ίσως αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση και ταυτόχρονα πειρασμό των γιορτών. Το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να θέσουμε στόχους, πχ ένα μελομακάρονο την ημέρα ή ανά δύο ημέρες ανάλογα με την  όρεξη και τη λαχτάρα μας. Γενικά τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες προτιμώνται σε σχέση με τα πιο λιπαρά κρεμώδη γλυκά (τούρτες, πάστες κα).
8. Διαχείρηση ελεύθερου χρόνου : Τα Χριστούγεννα θεωρητικά ο ελεύθερος χρόνος είναι περισσότερος, άρα τι καλύτερο από την υγιεινή του διαχείριση μέσω της άσκησης. Ακολουθήστε τις δυνατότητές σας, φορέστε φόρμες και βγείτε για περίπατο. Τα οφέλη από την άσκηση είναι αναρίθμητα και δεν είναι του παρόντος να αναφερθούν εκτενώς.

Θέλω να πιστεύω ότι οι ανωτέρω πρακτικές συμβουλές αποτελούν ρεαλιστικές προτάσεις και συμβαδίζουν απόλυτα με το πνεύμα των Χριστουγέννων. Θυμηθείτε ότι δεν χρειάζονται υπερβολές και ακρότητες, παρά μόνον λογική αυτοσυγκράτηση και προγραμματισμός. Η διατήρηση του σωματικού βάρους είναι ένας λογικός και εφικτός στόχος και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να επιτευχθεί.

Μετά τον εορτασμό και των Φώτων, τα λαμπάκια θα σβήσουν, θα μείνει η ανάμνηση των εορτών και θα ξεκινήσει  πάλι η ρουτίνα της καθημερινότητας. Οποιεσδήποτε μη υγιεινές πρακτικές υιοθετήθηκαν με την επίκληση στην παράδοση ή την παρόρμηση, θα πρέπει να φύγουν και αυτές. Γιατί όπως είπαμε ο κίνδυνος βρίσκεται μετά τις γιορτές γι’ αυτό και άλλωστε, όπως εύστοχα αναφέρεται χαριτολογώντας, δεν παχαίνουμε μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, αλλά μεταξύ Πρωτοχρονιάς και Χριστουγέννων.

Καλές γιορτές σε όλους…